Nghề làm gốm đất nung ở xã Phổ Khánh có từ lâu đời, không ai biết chính xác là từ khi nào?
Nhiều tài liệu cho rằng nó có từ thời Văn hóa Chăm hoặc từ thời Nguyễn, nhưng với việc tìm ra bộ sưu tập 18 bình gốm đất nung niên đại 3.370 ± 40 năm trước, được tìm thấy năm 1978 ở di chỉ khảo cổ Long Thạnh thuộc xã Phổ Thạnh, giáp ranh xã Phổ Khánh và vừa được công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2018, giả thuyết về nghề làm gốm đã được lưu truyền từ thời Văn hóa Sa Huỳnh được đặt ra.
Trong suốt dòng chảy của thời gian, nghề làm gốm đã được bảo tồn, gìn giữ, lưu truyền qua nhiều đời cha ông. Hiện nay, các cơ sở làm nghề gốm vẫn tiếp tục giữ nghề và giữ sản phẩm đặc trưng của làng gốm là những chiếc nồi gốm nung.
 

Hiện nay, nghề làm nồi đất, ấm nước tồn tại và phát triển nhờ sự khởi sắc của thị trường khi mọi người dần quay về truyền thống với việc nấu cơm, kho cá bằng nồi đất hay sắc thuốc Bắc trong siêu đất...
Gốm Phổ Khánh độc đáo ở điểm không dùng men, màu sắc nồi đất tự nhiên như màu đất nhưng lại rất thanh, đẹp. Nguồn đất sét để làm nồi đa phần được khai thác tại chỗ hoặc lân cận như Núi Dâu (đất sét xanh, đất sét đen), Bàu Súng (đất sét vàng)...
 

Các lò gốm ở Phổ Khánh chủ yếu làm nồi đất, ngoài một số phụ nữ nặn đất bằng tay thì chủ yếu dùng máy móc để quay tạo hình, dùng khuôn dạng nồi có sẵn để làm. Do vậy, công việc làm nồi đất nhanh hơn, bình quân chỉ mất 10 phút để định hình xong một chiếc nồi đất.
 

Anh Lê Phương Nam nối nghiệp cha tiếp tục làm nghề gốm, chia sẻ: "Gốm xã Phổ Khánh không men nhưng dáng đẹp, thanh, bền do phơi nắng và nung kỹ. Ngày nay, việc tạo dáng cho gồm đơn giản hơn khi chúng tôi áp dụng máy móc, thiết bị vào nghề".
 

Mỗi ngày, lò gốm của anh Nam sản xuất khoảng 500 chiếc nồi đất, ấm nước,... Mỗi chiếc nồi đất có giá chỉ từ 20.000 đồng. Loại nồi này có 2 kích cỡ, nồi nhỏ có đường kính 25cm và nồi lớn đường kính 40cm.

Một số người bắt đầu quay lại với nghề gốm như ông Lê Trai - người trước đó từng làm phụ hồ, nhưng từ 4 năm nay, ông bắt đầu học làm nghề gốm, nói: "Bây giờ nghề gốm rất phát triển, có thị trường tiêu thụ, nhờ có nghề làm gốm mà nhiều người lớn tuổi, phụ nữ có công ăn việc làm, lại không vất vả".
 

Gốm được làm ra và tiêu thụ nhiều nơi như Quảng Ngãi, Quảng Nam, Đà Nẵng, Huế...

Theo Sài Gòn Giải Phóng
Nguồn https://www.sggp.org.vn/lang-gom-trung-son-lang-cua-nhung-chiec-noi-gom-nung-657787.html