Khám phá thân thế Hoàng thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao qua Lễ hội Phủ Nhì
Đăng lúc: 2019-06-01 16:44:36
|
Bởi: admin
|
Lượt xem: 0
|
Chuyên mục: Tinh hoa nghề Việt
TTPT.VN - Đã thành thông lệ, cứ đến ngày 26/3 (âm lịch) hàng năm, đông đảo con cháu dòng họ Ngô và du khách thập phương trong, ngoài tỉnh lại nô nức về làng Đồng Phang (nay là xã Định Hòa, huyện Yên Định) tham dự Lễ hội Phủ Nhì (hay còn gọi là Lễ hội Điện Thừa Hoa) để tưởng nhớ ân đức Thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao - người đã sinh ra vị vua nổi tiếng anh minh, lỗi lạc trong lịch sử dân tộc Việt Nam - đức vua Lê Thánh Tông.
Nghinh môn Điện Thừa Hoa.
Bậc mẫu nghi thiên hạ
Ngô Thị Ngọc Dao là con gái của Ngô Từ - người đã cùng với Lê Lợi 10 năm “nếm mật nằm gai” (1418 - 1427) đánh đuổi quân Minh xâm lược. Chính xuất thân đó mà tài đức của bà được nhiều sử sách ca tụng hết lời, được người đời ví như là bậc mẫu nghi thiên hạ. Lưu truyền về ân đức của Hoàng thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao và vua Lê Thánh Tông, sử sách và dân gian còn nhắc đến vụ án “Lệ Chi Viên” được giải quyết minh bạch, giúp lấy lại công bằng cho danh thần Nguyễn Trãi mãi mãi về sau.
Tương truyền, sinh thời Hoàng thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao vẫn thường xuyên về bái yết sơn lăng (Lam Kinh) và dâng hương ở quê ngoại (Đồng Phang). Để thuận tiện cho Thái hậu có chốn nghỉ ngơi mỗi lần về thăm quê ngoại, đức vua Lê Thánh Tông đã cho xây dựng tại đây Điện Thừa Hoa. Tháng 2 năm Bính Thìn (1496), Hoàng thái hậu sau khi viếng lăng miếu tổ tiên trở về chẳng may trúng phong ngã bệnh rồi qua đời vào ngày 26/2 (nhuận), thọ 76 tuổi. Từ đó, Điện Thừa Hoa được đổi thành Đền thờ Thánh Mẫu, sau này dân gian còn gọi là Phủ Nhì. Cũng tại đây, nhân dân trong làng còn lập đền thờ Dụ vương Ngô Từ và các quan đại thần họ Ngô nên có giai đoạn, Phủ Nhì còn có tên gọi là Từ đường Phúc Quang.
Tưởng nhớ công đức của Hoàng thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao và các bậc tiên tổ, khai quốc công thần nhà Hậu Lê, hàng năm vào ngày 26/3 (âm lịch) nhân dân Định Hòa vẫn duy trì lễ tục mở hội Phủ Nhì. Tiếc là trải qua thời gian hàng trăm năm cùng với sự tàn phá ác liệt của thiên tai, đến cuối thế kỷ XX, di tích Điện Thừa Hoa chỉ còn lại những dấu vết khiến cho hậu thế không khỏi tiếc nuối.
Xứng tầm di tích cấp Quốc gia
Trong ký ức những người dân vùng đất cổ Đồng Phang đến nay vẫn còn đó hình bóng uy nghi, linh thiêng của không gian di tích Điện Thừa Hoa vô cùng bề thế với những: cổng Nghinh môn; sân điện; nhà dải vũ và điện thờ chính... theo kiến trúc chữ “Công” (tiền đường, trung đường, hậu cung). Với mong muốn khôi phục lại quần thể không gian di tích xưa, sau rất nhiều nỗ lực của ngành chức năng và chính quyền, nhân dân địa phương, năm 1995, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VH,TT&DL) đã công nhận Từ đường Phúc Quang là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Điều này là đúng, song có lẽ là chưa đủ nói lên tầm vóc, giá trị của quần thể di tích khởi dựng dưới thời Lê sơ. Bởi lịch sử và những ghi chép trước đó đều khẳng định về sự tồn tại song song của hai công trình di tích: Điện Thừa Hoa và Từ đường Phúc Quang.
Nếu Từ đường Phúc Quang là công trình được khởi dựng vào khoảng những năm 40 của thế kỷ XV sau khi Ngô Kinh, rồi Ngô Từ mất. Là nơi thờ tự thủy tổ dòng họ Ngô ở đất Đồng Phang và hai vị khai quốc công thần. Thì Điện Thừa Hoa chính là di tích khẳng định sự ngưỡng vọng của con dân quê nhà với Hoàng thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao sau khi bà mất. Gắn liền với việc xây dựng di tích còn có Lễ hội Phủ Nhì được tổ chức và duy trì suốt hàng trăm năm qua. Theo những bậc cao niên trong làng thì việc tế lễ ở hội Phủ Nhì trước đây do các quan bộ Lễ (nhà Lê) chủ trì, việc hành lễ theo nghi thức cung đình, được coi là quốc lễ. Những người trông coi Điện Thừa Hoa do triều đình cắt cử. Và dưới triều Nguyễn, việc tế lễ ở Phủ do quan hàng tỉnh chủ trì.
Vì vậy, để khẳng định đúng tầm vóc và giá trị của di tích, với sự nỗ lực trong việc xây dựng hồ sơ, tìm kiếm, sưu tầm tài liệu của hậu thế dòng họ Ngô, chính quyền các cấp và ngành VH,TT&DL tỉnh Thanh Hóa, đến năm 2016, Bộ VH,TT&DL đã xếp hạng Điện Thừa Hoa và Từ đường Phúc Quang là di tích lịch sử cấp Quốc gia. Đây được xem là bước đầu cho sự khôi phục giá trị của quần thể di tích có giá trị văn hóa - lịch sử to lớn này.
Ông Ngô Văn Thuấn - Bí thư Đảng ủy xã Định Hòa cho biết: “Những năm qua, địa phương đã nhiều lần nâng cấp, sửa chữa di tích Điện Thừa Hoa và Từ đường Phúc Quang. Nhưng do thiếu nguồn kinh phí và đầu tư manh mún nên quần thể di tích vẫn chưa được khôi phục nguyên trạng. Trước thực tế đó, năm 2017, UBND tỉnh đã cho lập dự án tu bổ, tôn tạo và từ các nguồn vốn ngân sách, xã hội hóa (đặc biệt là các nhà tài trợ Công ty Cổ phần Him Lam, Ngân hàng Bưu điện Liên Việt...), Điện Thừa Hoa và một số hạng mục đã được đầu tư với tổng kinh phí hơn 62,76 tỷ đồng. Đến ngày 20/1/2019, Điện Thừa Hoa đã khánh thành với quy mô, cảnh quan, kiến trúc nghệ thuật... bảo đảm các quy định và cơ bản tái hiện được không gian di tích xưa. Đây cũng chính là lý do mà Lễ hội Phủ Nhì năm 2019 được tổ chức với quy mô lớn hơn, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của đông đảo nhân dân và du khách gần xa. Thông qua lễ hội, thân thế và phẩm hạnh của Hoàng thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao sẽ ngày càng được nhiều người biết đến. Đó cũng là cách giúp phát huy tốt nhất giá trị của di tích cho muôn đời sau”.
