Tại cuộc Tọa đàm “Thi hành Hiệp định Paris - Câu chuyện của những nhân chứng lịch sử Trại Davis” vừa được Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức, những nhân chứng lịch sử như Đại tá Đào Chí Công, Đại tá Đinh Quốc Kỳ - sĩ quan liên lạc phái đoàn; ông Phạm Văn Lãi, ông Trương Việt Cường - Trưởng phòng kỹ thuật thông tin của TTXVN… đã kể lại thời kỳ chiến đấu trong lòng địch.

Đó là cuộc đấu tranh quyết liệt, cam go của cán bộ, chiến sỹ Trại Davis ngay giữa lòng Sài Gòn để đòi Mỹ và chính quyền Sài Gòn tuân thủ Hiệp định Paris với nhiều tình tiết cảm động về lòng kiên trung, bất khuất, mưu lược, dũng cảm đã trở thành huyền thoại, góp phần làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975.

Nhắc đến Trại Davis là nói tới một địa danh quan trọng gắn với quá trình chiến đấu kiên trung, quả cảm của những cán bộ, sỹ quan trên mặt trận chính trị, ngoại giao, góp phần buộc Mỹ phải thi hành Hiệp định Paris, tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975).

Ngày 27/1/1973, sau gần 5 năm đàm phán, Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam đã được ký kết. Hiệp định gồm 9 chương, 23 điều với những nội dung chủ yếu là: Hoa Kỳ cùng các nước khác cam kết tôn trọng độc lập, chủ quyền thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam. Hoa Kỳ hoàn toàn chấm dứt chiến tranh xâm lược, chấm dứt sự dính líu về quân sự và can thiệp vào nội bộ của miền Nam Việt Nam, tôn trọng quyền tự quyết và bảo đảm các quyền tự do dân chủ của nhân dân miền Nam Việt Nam.

Theo các nhân chứng, Trại Davis, nguyên là một trại lính của quân đội Mỹ, nằm gần sát phía Tây Nam sân bay Tân Sơn Nhất (nay thuộc phường 4, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh). Đây là nơi đặt trụ sở của hai phái đoàn đại biểu quân sự của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH) và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam (CHMNVN) thi hành Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh tại Việt Nam. Tại đây, chính quyền Sài Gòn cho rào kín nhiều tầng dây thép gai, cô lập hai phái đoàn ta với bên ngoài. Xung quanh trại, đối phương dựng 13 tháp canh lúc nào cũng thấp thoáng bóng lính, suốt ngày đêm chĩa súng vào trại.

Theo ông Đinh Quốc Kỳ - cựu sỹ quan liên lạc, Trại Davis khi đó với 300 người vô cùng ưu tú. Không có gì trong tay, nhưng họ đã đào hào, cố gắng liên lạc, kết nối với nhau. Trong khi đó, địch thì phá sóng, tìm mọi cách tiếp cận từng người, xem có sơ sở gì để lôi kéo, dụ dỗ. Nhưng những chiến sỹ quả cảm, những con người tuyệt vời vẫn kiên trung, vững vàng về chính trị, giỏi ngoại ngữ, đoàn kết, đấu tranh đòi Mỹ và chính quyền Sài Gòn tuân thủ Hiệp định Paris.

Với sự đấu tranh trực diện, quyết liệt, khôn khéo và đầy quả cảm của các thành viên trong Ban liên lạc Trại Davis đã góp phần thúc đẩy việc hoàn thành trao trả tù quân sự và tù dân sự của các bên bị bắt trong chiến tranh, buộc quân đội Hoa Kỳ và quân đồng minh phải rút hết ra khỏi miền Nam trong thời hạn 60 ngày - yếu tố quan trọng nhất làm chuyển biến so sánh lực lượng trên chiến trường có lợi cho cách mạng, tạo ra bước ngoặt quyết định và điều kiện chủ yếu để đi đến “đánh cho ngụy nhào”.

Nửa thế kỷ đã trôi qua nhưng những câu chuyện gắn liền với những chiến sĩ quả cảm Trại Davis mãi là “ngọn lửa thiêng” soi đường, cổ vũ thế hệ người Việt Nam nhắc nhớ về lịch sử hào hùng đặc biệt là ngày 30/4/1975 lịch sử của dân tộc.