Áp dụng chế độ "trách nhiệm vô hạn" trong thi hành án phạt

Khác với mô hình Công ty Trách nhiệm hữu hạn (TNHH) hay Công ty Cổ phần nơi chủ sở hữu chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp, Hộ kinh doanh hoạt động theo chế độ trách nhiệm vô hạn. Quy định mới tại Nghị định 159/2025/NĐ-CP đã cụ thể hóa nguyên tắc này trong công tác thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Theo đó, khi Hộ kinh doanh mắc các lỗi vi phạm như trốn thuế, vi phạm quy định phòng cháy chữa cháy hay kinh doanh hàng giả và bị áp dụng chế tài phạt tiền, trách nhiệm thanh toán sẽ không chỉ giới hạn ở tài sản tại cơ sở kinh doanh. Nếu nguồn tài chính từ hoạt động kinh doanh không đủ chi trả, nghĩa vụ nộp phạt sẽ mở rộng sang tài sản cá nhân của chủ hộ và các thành viên liên quan.

Quy trình 4 bước cưỡng chế tài sản

Nghị định 159/2025/NĐ-CP thiết lập trình tự cưỡng chế rõ ràng theo 4 cấp độ đối với Hộ kinh doanh chây ỳ hoặc không đủ khả năng nộp phạt từ nguồn vốn kinh doanh:

Bước 1: Khấu trừ tài khoản kinh doanh. Cơ quan chức năng sẽ ưu tiên trích xuất tiền từ tài khoản ngân hàng chuyên dùng cho hoạt động chung của hộ kinh doanh.

Bước 2: Khấu trừ tài khoản cá nhân. Trong trường hợp tài khoản kinh doanh không đủ số dư, việc khấu trừ sẽ được thực hiện trực tiếp trên tài khoản cá nhân của chủ hộ và các thành viên có tên trong giấy đăng ký kinh doanh.

Bước 3: Trừ vào thu nhập cá nhân. Nếu hai nguồn trên vẫn chưa đủ, cơ quan thi hành sẽ thực hiện trừ vào tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập hợp pháp khác của các cá nhân chịu trách nhiệm.

Bước 4: Kê biên tài sản riêng. Đây là biện pháp xử lý mạnh nhất. Cơ quan chức năng sẽ tiến hành kê biên các tài sản có giá trị như bất động sản (nhà, đất), phương tiện đi lại (ô tô, xe máy) thuộc sở hữu riêng của chủ hộ và các thành viên để bán đấu giá, đảm bảo thu đủ số tiền phạt.

Phân định rõ đối tượng chịu trách nhiệm liên đới

Một điểm quan trọng được Nghị định 159/2025/NĐ-CP làm rõ là phạm vi đối tượng bị cưỡng chế. Quy định nêu cụ thể đối tượng áp dụng là "Chủ hộ kinh doanh và các thành viên hộ gia đình tham gia đăng ký kinh doanh".

Điều này đồng nghĩa với việc không phải tất cả thành viên trong gia đình (vợ, chồng, con cái) đều tự động chịu trách nhiệm liên đới. Chỉ những cá nhân có tên cụ thể trong Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh mới thuộc đối tượng bị áp dụng biện pháp cưỡng chế tài sản riêng. Các thành viên gia đình không tham gia đăng ký kinh doanh sẽ không bị ảnh hưởng đến tài sản cá nhân của mình.

Trước những thay đổi pháp lý quan trọng này, các chủ hộ kinh doanh cần chủ động rà soát lại danh sách thành viên trên giấy phép, minh bạch hóa hồ sơ tài chính và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật chuyên ngành để tránh rủi ro bị kê biên tài sản cá nhân do vi phạm hành chính.