Nhận diện rủi ro và các trường hợp bị xử lý

Mặc dù hệ thống văn bản pháp luật hiện hành chưa có định nghĩa cụ thể về khái niệm truy thu thuế, thuật ngữ này được hiểu là hoạt động cơ quan Thuế yêu cầu tổ chức hoặc cá nhân nộp bổ sung số tiền thuế còn thiếu. Các khoản này phát sinh do người nộp thuế chưa kê khai, kê khai sai lệch hoặc có hành vi trốn tránh nghĩa vụ. Số thuế bị truy thu được xác định dựa trên số tiền thực tế còn thiếu, tính trên toàn bộ các khoản thu nhập liên quan trong từng kỳ tính thuế mà cơ quan chức năng phát hiện qua công tác thanh tra, kiểm tra.

Thực tế cho thấy, các trường hợp thường dẫn đến việc bị truy thu thuế thu nhập cá nhân bao gồm việc không kê khai hoặc kê khai thiếu, kê khai sai thu nhập chịu thuế. Bên cạnh đó, hành vi gian lận hoặc sử dụng hóa đơn chứng từ bất hợp pháp để làm giảm số thuế phải nộp cũng nằm trong diện bị xử lý nghiêm. Một số trường hợp khác phát sinh do người nộp thuế tính sai dẫn đến nộp thiếu, hoặc không lưu giữ và cung cấp đầy đủ hóa đơn, chứng từ chứng minh cho hoạt động kinh doanh khi được yêu cầu.

Hậu quả của việc bị truy thu không chỉ dừng lại ở thiệt hại tài chính do phải nộp bù số tiền gốc. Cá nhân vi phạm còn đối mặt với các chế tài xử phạt hành chính và tiền chậm nộp theo quy định tại Luật Quản lý thuế và Nghị định 125/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung. Do đó, việc tuân thủ quy trình kê khai chính xác và lưu trữ hồ sơ đầy đủ là yêu cầu bắt buộc để tránh các rắc rối pháp lý về sau.

Thời hiệu xử lý và thẩm quyền của cơ quan quản lý

Về thời hạn truy thu, khoản 6 Điều 8 Nghị định 125/2020/NĐ-CP quy định rõ cơ quan thuế có quyền truy thu thuế thu nhập cá nhân trong thời hiệu 10 năm trở về trước, tính từ ngày phát hiện hành vi vi phạm. Quy định này áp dụng ngay cả khi đã quá thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính, buộc người nộp thuế vẫn phải hoàn thành đủ số tiền thuế thiếu, tiền thuế trốn hoặc số tiền được miễn, giảm sai quy định vào ngân sách nhà nước. Đặc biệt, đối với trường hợp người nộp thuế không đăng ký thuế, thời hạn truy thu không bị giới hạn ở mức 10 năm mà áp dụng cho toàn bộ thời gian trở về trước kể từ ngày phát hiện hành vi.

Đối với các khoản thu từ đất đai hoặc các khoản thu khác do cơ quan có thẩm quyền xác định nghĩa vụ tài chính, thời hạn truy thu sẽ tuân theo pháp luật về đất đai và các quy định liên quan, nhưng đảm bảo không thấp hơn thời hạn quy định chung của luật thuế. Thẩm quyền thực hiện việc truy thu này thuộc về hệ thống cơ quan quản lý thuế bao gồm Tổng cục Thuế, Cục Thuế, Chi cục Thuế và cơ quan hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

Cần lưu ý thêm một số quy định đặc thù để đảm bảo quyền lợi người nộp thuế. Cụ thể, cá nhân không phải nộp thuế thu nhập cá nhân nếu số tiền thuế phải nộp sau quyết toán nhỏ hơn 50.000 đồng/năm. Trong trường hợp việc truy thu phát sinh do tổ chức chi trả thu nhập tính sai, trách nhiệm nộp thay sẽ thuộc về tổ chức đó. Việc kiểm tra, đối chiếu số liệu thường xuyên là giải pháp tối ưu để đảm bảo tính chính xác trong thực hiện nghĩa vụ thuế.