Sản phẩm "Bột hạt đậu rau và nghệ gạo lứt" của Công ty TNHH mật táo đỏ Tâm An.

Khi truyền thông số biến “bột dinh dưỡng” thành “thần dược”
Trong thời đại bùng nổ truyền thông số, chỉ cần những video review quảng cáo trên nền tảng TikTok viral, một sản phẩm có thể trở thành hiện tượng tiêu dùng. “Bột hạt đậu rau và nghệ gạo lứt” (Công ty TNHH mật táo đỏ Tâm An, không rõ địa chỉ, chỉ có địa chỉ của chi nhánh sản xuất) là ví dụ điển hình. Sau bài viết “Liệu sản phẩm “Bột đậu hạt và rau nghệ gạo lứt” có minh bạch thông tin theo quy định pháp luật?”, đăng trên Tạp chí điện tử Kỹ thuật Chống hàng giả và Gian lận thương mại (CHG), hàng loạt ý kiến người tiêu dùng đã bày tỏ lo ngại về việc sản phẩm này đang được quảng cáo sai lệch, thậm chí có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Không ít tài khoản TikTok quảng cáo sản phẩm "Bột hạt đậu rau và nghệ gạo lứt" có nhiều công dụng thần kỳ.

Nhiều TikToker thường xuyên livestream, xây dựng nội dung content (nội dung sáng tạo) là những video ngắn quảng cáo và khẳng định sản phẩm trên có công dụng: “hỗ trợ điều trị dạ dày”; “giúp ăn ngon miệng”; “các vấn đề liên quan đến đày bụng khó tiêu, ợ hơi, ợ chua, viêm loát bao tử”; “chăm sóc cho làn da hồng hào, tươi tắn”; ‘chống oxy hoá, lão hoá”… Nhiều tài khoản TikTok liên tục cho rằng sản phẩm trên phù hợp với mọi đối tượng: trẻ nhỏ, người lớn và người cao tuổi.
Những quảng cáo này khiến không ít người tiêu dùng cho rằng: sản phẩm như một loại “thần dược” có khẳ năng hỗ trợ điều trị, thậm chí điều trị bách bệnh. Điều này vi phạm nghiêm trọng Luật Quảng cáo 2012 và Nghị định 181/2013/NĐ-CP, chỉ được phép áp dụng dành cho quảng cáo thuốc hoặc thực phẩm bảo vệ sức khỏe đã được cấp phép và công bố công dụng rõ ràng, kèm cảnh báo “Sản phẩm này không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh".
Việc quảng cáo công dụng có khả năng hỗ trợ điều trị khi chưa có xác nhận từ cơ quan chức năng không chỉ vi phạm quy định pháp luật mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng cho người sử dụng. Đặc biệt, với trẻ em, người cao tuổi hoặc người đang điều trị bệnh, việc tin theo lời khuyên “không cần dùng thuốc” có thể dẫn đến hậu quả y khoa khó lường.
Đáng chú ý, nhãn của sản phẩm không thể hiện rõ đây là loại thực phẩm gì: thực phẩm thông thường, thực phẩm chức năng hay thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 111/2021/NĐ-CP), việc ghi nhãn không đúng hoặc không đầy đủ thông tin bắt buộc là hành vi vi phạm pháp luật. Sự thiếu minh bạch này khiến người tiêu dùng khó nhận biết bản chất sản phẩm, tạo điều kiện cho quảng cáo thổi phồng công dụng.

Website: https:/thuanchay.vn quảng cáo sản phẩm "Bột hạt đậu rau và nghệ gạo lứt" như "thần dược", có chức năng hỗ trợ điều trị "bách bệnh".

Trên website https://thuanchay.vn (được ghi trên nhãn sản phẩm), các cụm từ như: “dinh dưỡng toàn diện”, “bổ máu điều khí”, “thanh lọc cơ thể”, “cải thiện sức khỏe hiệu quả” được sử dụng một cách công khai. Đây là những ngôn từ thường thấy trong quảng cáo thực phẩm chức năng, nhóm sản phẩm phải được các cơ quan chức năng cấp phép công bố trước khi lưu hành. Nếu “Bột hạt đậu rau và nghệ gạo lứt” chưa được cấp công bố lư hành, thì việc dùng các cụm từ này là hành vi quảng cáo sai sự thật, gây hiểu nhầm nghiêm trọng về công dụng.
Đáng nói, phần giới thiệu trên website còn khẳng định: “Thuần Chay luôn nghiên cứu nguồn nguyên liệu an toàn nhất cho sức khỏe người tiêu dùng, đem đến sự cải tiến về sức khỏe, thể chất và tâm trí từ những sản phẩm lành tính tự nhiên”. Tuy nhiên, lời khẳng định này hoàn toàn thiếu căn cứ khoa học và không có dữ liệu kiểm chứng.
Khi “sạch từ tâm” chỉ dừng ở khẩu hiệu
Một chi tiết khác khiến người tiêu dùng nghi ngờ là website thuanchay.vn có chức năng giỏ hàng và thanh toán trực tuyến, nhưng không thể hiện thông tin đăng ký hay thông báo hoạt động với Bộ Công Thương, điều bắt buộc theo Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử. Nếu website chưa được thông báo hợp lệ, đây có thể là một kênh bán hàng “ngầm”, tiềm ẩn rủi ro lớn cho người tiêu dùng trong trường hợp xảy ra tranh chấp hoặc gian lận giao dịch.

Người tiêu dùng đặt đơn hàng thành công trên website: https:/thuanchay.vn, nghi vấn đây là website lậu.

Khi phóng viên liên hệ theo số hotline in trên nhãn sản phẩm, nhân viên tư vấn xác nhận “website https://thuanchay.vn là của Công ty TNHH Mật Táo Đỏ Tâm An”. Tuy nhiên, khi được đề nghị cung cấp địa chỉ cụ thể để phóng viên chuyển những thắc mắc của người tiêu dùng tới doanh nghiệp, người này lập tức ngắt máy và chặn liên lạc. Hành vi từ chối cung cấp thông tin đặt ra dấu hỏi lớn về tính minh bạch và thiện chí hợp tác của doanh nghiệp. Trong bối cảnh Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi, 2023) đã có hiệu lực, hành vi né tránh báo chí và không minh bạch thông tin có thể bị xem là vi phạm quyền tiếp cận thông tin của người tiêu dùng.
Không dừng lại ở đó, website còn tự phong danh hiệu cho sản phẩm như “Top 6 sản phẩm được yêu thích nhất”. Chị Triệu Thị Ngọc bức xúc đặt vấn đề: “Doanh nghiệp căn cứ vào đâu để khẳng định sản phẩm nằm trong Top 6? Cơ quan nào chứng nhận danh hiệu này”? Nếu danh hiệu trên không được tổ chức uy tín công nhận, hành vi gắn mác “Top sản phẩm” có thể bị xem là gian dối thương mại theo Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, 2017).
Ở góc độ truyền, việc sử dụng TikTok như một công cụ “đánh bóng” sản phẩm đang tạo ra hiện tượng “ảo giác tin cậy”, khi người xem tin vào các video “trải nghiệm thật” mà không nhận ra đó là quảng cáo trá hình. Thuật toán của TikTok ưu tiên cảm xúc, khiến nội dung được dựng sẵn, sử dụng hình ảnh cá nhân hoặc ngôn ngữ gần gũi dễ đạt hiệu ứng lan tỏa. Khi thông tin thiếu kiểm chứng, ranh giới giữa quảng cáo và trải nghiệm thực gần như bị xóa mờ, dẫn đến hành vi tiêu dùng cảm tính, phi khoa học.
Đặc biệt nguy hiểm là không ít Tiktoker tuyên bố sản phẩm dùng được cho cả trẻ em. Ở nhóm tuổi này, hệ tiêu hóa, hấp thu và miễn dịch còn non yếu, việc sử dụng sản phẩm không rõ thành phần, không có hướng dẫn liều lượng có thể gây rối loạn dinh dưỡng, dị ứng hoặc tổn thương gan, thận. Đây là hậu quả tiềm ẩn không chỉ đối với sức khỏe cá nhân mà còn ảnh hưởng đến uy tín chung của ngành hàng thực phẩm chay, hữu cơ và dinh dưỡng tự nhiên, những lĩnh vực đang được xã hội ủng hộ.
Có thể thấy rõ rằng những biểu hiện mập mờ trong công bố, quảng cáo sai sự thật và thiếu hợp tác minh bạch đều đi ngược lại tiêu chí “sạch từ tâm” mà doanh nghiệp đang rao giảng. “Sạch” không chỉ là sạch trong nguyên liệu, mà còn phải sạch trong động cơ kinh doanh, sạch trong minh bạch thông tin và sạch trong đạo đức quảng cáo. Khi doanh nghiệp coi niềm tin người tiêu dùng là công cụ truyền thông thay vì là giá trị cần gìn giữ, thì mọi lời tuyên ngôn về “tâm” đều trở nên vô nghĩa.
Niềm tin của người tiêu dùng là tài sản lớn nhất của bất kỳ doanh nghiệp nào. Nhưng niềm tin đó chỉ tồn tại khi được xây dựng trên nền tảng trung thực, khoa học và tuân thủ pháp luật. Việc phóng đại công dụng, tự phong danh hiệu, né tránh báo chí hay vận hành website không phép đều là những hành vi làm xói mòn niềm tin xã hội, làm tổn thương hình ảnh của cả thị trường thực phẩm chay và thực phẩm bổ sung.
Chính những sự mập mờ ở trên khiến không ít người tiêu dùng cho rằng : “Bột hạt đậu rau và nghệ gạo lứt” chưa đủ cơ sở để được gọi là sản phẩm “sạch từ tâm”. Sự “sạch” trong kinh doanh phải được chứng minh bằng kiểm định, công bố hợp quy, ghi nhãn minh bạch và hành xử có trách nhiệm. Chỉ khi doanh nghiệp coi minh bạch là nền tảng và tôn trọng sức khỏe người tiêu dùng như chính giá trị của mình, khi đó, cụm từ “sạch từ tâm” mới mang ý nghĩa thực, không phải là một khẩu hiệu tiếp thị, mà là lời cam kết đạo đức trong thời đại minh bạch hóa thông tin.

Theo kythuatchonghanggia.vn