Người tiêu dùng nghi vấn về nguồn gốc một số sản phẩm rau sạch có trong siêu thị Đức Thành.

Khi “rau sạch” vẫn còn khoảng trống minh bạch
Khái niệm “rau sạch” lâu nay được xem là biểu tượng của lối sống xanh, an toàn và văn minh. Tuy nhiên, thực tế thị trường lại cho thấy khái niệm này đang bị thương mại hóa và mất dần giá trị thực tiễn.
Thời gian qua, người tiêu dùng thường xuyên thông tin tới Trung tâm Kỹ thuật Chống hàng giả ACF về việc siêu thị Đức Thành (phường Xuân Đỉnh, Hà Nội) bày bán nhiều sản phẩm mang nhãn “Rau sạch Vân Nội”, “Rau quả an toàn Lâm Thao”, “Chuẩn VietGAP” nhưng lại thiếu các thông tin bắt buộc: tên sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ hàng hoá…

Sản phẩm "Rau củ quả an toàn" của Hợp tác xã Sản xuất và Kinh doanh nông sản Lâm Thao được bày bán tại Siêu thị Đức Thành có dấu hiệu vi phạm về việc ghi nhãn hàng hoá.

Nghiêm trọng hơn, một số khách hàng ghi nhận việc nhân viên của siêu thị tự chia nhỏ giá đỗ từ túi nilon lớn màu đen, sau đó dán nhãn “Rau cử quả an toàn Lâm Thao” và bày bán. Hành vi này tạo nghi vấn về tính xác thực của nguồn hàng, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ vi phạm quy định pháp luật về ghi nhãn và truy xuất nguồn gốc.

Người tiêu dùng nghi ngờ về nguồn gốc xuất xứ của một số sản phẩm "Rau sạch Vân Nội", do Hợp tác xã Thanh Niên Vân Nội  chọn lọc và phân phối?

Theo Điều 10 Nghị định 43/2017/NĐ-CP, được sửa đổi bởi Nghị định 111/2021/NĐ-CP, hàng hóa lưu thông trên thị trường bắt buộc phải thể hiện đầy đủ các nội dung: tên hàng hóa, địa chỉ tổ chức chịu trách nhiệm, xuất xứ, định lượng, ngày sản xuất - hạn sử dụng. Việc chia nhỏ, đóng gói lại mà không đăng ký và kiểm định có thể bị coi là thay đổi bản chất hàng hóa, làm mất hiệu lực truy xuất nguồn gốc.

Nhân viên của Siêu thị Đức Thành đang san chia giá đỗ từ túi nilon đen lớn sang gói nhỏ và tự dán nhãn Hợp tác xã Nông sản sạch Lâm Thao?

Luật An toàn thực phẩm năm 2010 quy định: “Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm phải bảo đảm truy xuất được nguồn gốc thực phẩm”. Nếu việc đóng gói lại được thực hiện trong điều kiện không kiểm định, đây không còn là lỗi thủ tục hành chính mà là vi phạm nguyên tắc minh bạch và an toàn trong chuỗi cung ứng.
Trong buổi trao đổi ngày 16/10/2025, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Giám đốc Công ty CP thương mại và dịch vụ tổng hợp Đức Thành, xác nhận: “Rau được nhập theo bịch lớn từ hợp tác xã, sau đó chia nhỏ và dán nhãn theo đơn vị cung cấp hàng”. Lời thừa nhận này cho thấy siêu thị đã trực tiếp tham gia khâu đóng gói, mà không có bằng chứng về điều kiện kỹ thuật hay giám sát kiểm định.
“Sạch” không chỉ là sản phẩm
Vấn đề tại siêu thị Đức Thành không chỉ là sự cố đơn lẻ, mà là biểu hiện lỗ hổng trong cơ chế kiểm soát chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn.
Trên thực tế, không ít cơ quan báo chí đã phanh phui và phát hiện các hành vi: đơn vị cung cấp rau sạch thu mua tại chợ đầu mối, sau đó đóng gói và dán nhãn “VietGAP” để tiêu thụ tại siêu thị, hoặc các bếp ăn tập thể. Điều này cho thấy chứng nhận VietGAP đang bị thương mại hóa, trong khi “rau sạch” trở thành công cụ tiếp thị thay vì tiêu chuẩn chất lượng.

Nhơi nhớp dịch ố vàng chảy lênh láng tại quầy bán rau sạch của siêu thị Đức Thành.

Dưới góc độ pháp luật thương mại, hành vi “chia nhỏ và dán lại nhãn” là thay đổi bao bì gốc, vì vậy phải đăng ký lại với cơ quan quản lý. Việc không thực hiện quy trình này khiến doanh nghiệp chịu trách nhiệm liên đới nếu sản phẩm gây hại hoặc vi phạm thông tin hàng hóa.
Ở góc nhìn đạo đức kinh doanh, việc mập mờ về nguồn gốc xuất xứ là đi ngược nguyên tắc trung thực trong thương mại, nền tảng của mọi quan hệ thị trường. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 (có hiệu lực từ 1/7/2024) nêu rõ: “Thương nhân không được cung cấp thông tin sai lệch hoặc gây nhầm lẫn về xuất xứ, công dụng, chất lượng của hàng hóa”.
Với thực phẩm (lĩnh vực gắn liền trực tiếp với sức khỏe cộng đồng), sự gian dối nhỏ có thể gây khủng hoảng niềm tin lớn. Hành vi “chia nhỏ và dán lại nhãn” chính là một dấu hiệu của: hình thức đánh tráo niềm tin của người tiêu dùng, làm sai lệch cơ chế cạnh tranh và ảnh hưởng đến các hợp tác xã sản xuất chân chính.
Siêu thị hiện đại không chỉ là nơi bán hàng, mà còn là điểm kiểm chứng cuối cùng trong chuỗi đảm bảo an toàn thực phẩm. Người tiêu dùng chọn siêu thị vì tin tưởng vào hệ thống kiểm định nội bộ và trách nhiệm minh bạch. Khi niềm tin ấy bị tổn thương, hậu quả không chỉ là khủng hoảng thương hiệu, mà còn là khủng hoảng đạo đức kinh doanh.
Theo Luật Cạnh tranh 2018, cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về sản phẩm là hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Do đó, vụ việc tại siêu thị Đức Thành cần được xem xét dưới góc độ của dấu hiệu gian lận thương mại có hệ thống, chứ không chỉ dừng lại ở lỗi ghi nhãn.
Ở bình diện quản lý nhà nước, sự việc cho thấy Việt Nam vẫn thiếu cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc tập trung, khiến công tác giám sát chủ yếu dựa vào báo cáo thủ công, dễ bị thao túng. Điều này đòi hỏi một cuộc cải cách toàn diện về quản trị chuỗi thực phẩm an toàn, ứng dụng công nghệ số và kiểm định độc lập trong toàn hệ thống.
Theo ông Nguyễn Lê Hoan, Chánh văn phòng Quỹ Chống hàng giả, để ngăn chặn gian lận thương mại trong lĩnh vực thực phẩm, cần thực hiện đồng bộ bốn giải pháp: “Xây dựng cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc điện tử toàn quốc, áp dụng mã QR bắt buộc cho từng lô hàng nông sản; Tăng cường chế tài xử phạt, công khai kết quả kiểm tra vi phạm nhằm tạo tính răn đe; Nâng cao năng lực kiểm soát chất lượng tại khâu bán lẻ, đặc biệt đối với hệ thống siêu thị và cửa hàng tiện lợi (nơi tiếp xúc trực tiếp với người tiêu dùng); Phát huy vai trò giám sát của báo chí và các tổ chức xã hội độc lập như ACF trong việc phản biện, công khai và phát hiện vi phạm''.
Cũng theo ông Hoan, ở cấp độ doanh nghiệp: “Cần thiết lập văn hóa minh bạch nội tại, xem trung thực là tài sản thương hiệu, không chỉ là nghĩa vụ pháp lý. Trong kỷ nguyên kinh tế niềm tin, minh bạch chính là giấy thông hành cho sự tồn tại bền vững”.
Vụ việc “mập mờ” nguồn gốc rau sạch tại siêu thị Đức Thành không chỉ là vi phạm hành chính, mà còn là tấm gương phản chiếu khủng hoảng niềm tin và đạo đức kinh doanh trong ngành thực phẩm Việt Nam.
Câu hỏi cần đặt ra không phải là “rau có sạch hay không”, mà là chuỗi cung ứng có minh bạch hay không, người bán có trung thực hay không, và cơ quan quản lý có đủ năng lực giám sát hay không.
Minh bạch, xét đến cùng, không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là chuẩn mực văn hóa doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp nhận thức rằng “sạch trong sản xuất, sạch trong kinh doanh và sạch trong niềm tin” là ba tầng giá trị không thể tách rời, thì khái niệm “rau sạch” mới thực sự mang ý nghĩa, không chỉ trên bao bì, mà trong lòng người tiêu dùng.

Theo kythuatchonghanggia.vn