Tranh chấp hợp đồng kinh tế giữa Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long (Công ty Cửu Long) và Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn (Cảng Quy Nhơn) kéo dài từ năm 2019 đến nay, trải qua 3 lần xét xử sơ thẩm, 2 lần xét xử phúc thẩm, 1 lần xét xử giám đốc thẩm nhưng vẫn chưa kết thúc.

Ngày mai, 25/12/2025, vụ án sẽ được Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Đà Nẵng tiếp tục đưa ra xét xử phúc thẩm lần thứ 3.

Cảng Quy Nhơn.

Một bản án gây 'chấn động' trong tranh chấp kinh doanh – thương mại

Theo tìm hiểu, tranh chấp hợp đồng kinh tế giữa Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long (Công ty Cửu Long) và Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn (Cảng Quy Nhơn) kéo dài từ năm 2019 đến nay, trải qua 3 lần xét xử sơ thẩm, 2 lần xét xử phúc thẩm, 1 lần xét xử giám đốc thẩm nhưng vẫn chưa kết thúc.

Đặc biệt, các bản án mà Tòa án nhân dân (TAND) các cấp tuyên đều có sự khác nhau về nhận định, đánh giá, kết luận trong khi hồ sơ vụ án không có gì thay đổi. Thậm chí bản án sơ thẩm lần 3 mới đây nhất của TAND tỉnh Gia Lai (Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 04/2025/KDTM-ST ngày 22/10/2025) còn trái ngược hẳn với quan điểm của bản án Giám đốc thẩm mà TAND Tối cao đã tuyên đầu năm 2024.

Cụ thể, TAND tỉnh Gia Lai đã tuyên xử: Chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long.

Buộc Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn phải có nghĩa vụ thanh toán cho Công ty Cửu Long 53.480.418.064 đồng (gồm các khoản: Thanh toán phí dịch vụ lai dắt từ ngày 01/07/2017 đến hết ngày 05/12/2018: 24.438.303.936 đồng, tiền lãi do chậm thanh toán: 4.390.748.000 đồng và tiền bồi thường thiệt hại năm 2019 và 2020: 24.865.421.192 đồng). Số tiền này Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn đã thi hành án xong nên không phải thi hành nữa.

Buộc Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn phải có nghĩa thanh toán cho Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long 1.168.597.733 đồng (trong đó có 963.791.950 đồng phí 25 lượt lai dắt và 204.850783 đồng đồng tiền lãi). Trả một lần sau khi Bản án có hiệu lực pháp luật.

Buộc Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn tiếp tục thực hiện Hợp đồng kinh tế số 274/CUULONG/2016/01.02 đã ký kết với Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long vào ngày 12/10/2016.

Không chấp nhận yêu cầu phân tổ của Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn Cửu Long yêu cầu Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long phải bồi thường thiệt hại 60.242.900.685 đồng.

Bản án cũng tuyên, đình chỉ xét xử đối với phần khởi kiện của Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long yêu cầu Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn trả 1.133.250.000 đồng của Hợp đồng số 171/THO/2018/03.03 ngày 13.01.2018 giữa Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long với Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn; Đình chỉ xét xử đối với phần phản tố của Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn yêu cầu Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long bồi thường thiệt hại 1.226.826.810 đồng, do Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long không hoàn trả vị trí neo tàn lại cho Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn.

Đình chỉ yêu cầu phản tố của Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn yêu cầu Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long phải hoàn trả 1.388.422.570 đồng chênh lệch phí lai dắt tàu biển; Tách yêu cầu tuyên bố Hợp đồng số: 03.2019/QNP-PTL ngày 08/4/2019 giữa Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn với Công ty Cổ phần TNHH Thương mại Vận tải Phúc Trường Linh vô hiệu của Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long ra, để giải quyết bằng một vụ án khác theo đúng quy định của pháp luật...

Khu vực Cảng Quy Nhơn.

Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Gia Lai kháng nghị toàn bộ Bản án

Ngày 5/11/2025, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Gia Lai ban hành Quyết định số 2289/QĐ-VKS-KDTM kháng nghị toàn bộ Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 04/2025/KDTM-ST ngày 22/10/2025 của TAND tỉnh Gia Lai.

Theo kháng nghị, bản án không chỉ đánh giá chứng cứ thiếu khách quan, mà còn nhầm lẫn nghiêm trọng giữa “thuê tàu lai” và “cung cấp dịch vụ lai dắt”, áp dụng sai Quyết định 3863/QĐ-BGTVT, từ đó buộc Cảng Quy Nhơn – doanh nghiệp có 75% vốn Nhà nước – gánh chịu thiệt hại hàng chục tỷ đồng không có căn cứ pháp luật.

Quan điểm của Viện Kiểm sát cho biết, vụ án khởi nguồn từ tranh chấp hợp đồng cung ứng dịch vụ và yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu giữa Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long và Công ty CP Cảng Quy Nhơn, liên quan đến Hợp đồng kinh tế số 274/CUULONG/2016/01.02 ký ngày 12/10/2016 về việc thuê tàu lai vào khai thác tại Cảng Quy Nhơn.

Tuy nhiên, những phán quyết tại bản án sơ thẩm đã vượt ra ngoài phạm vi một tranh chấp dân sự thông thường, khi trực tiếp ảnh hưởng đến quyền quản lý, khai thác dịch vụ cảng biển và gây nguy cơ thất thoát nghiêm trọng tài sản Nhà nước.

Một trong những điểm mấu chốt bị Viện Kiểm sát chỉ ra là nhận định sai bản chất pháp lý về chức năng, ngành nghề kinh doanh của Cảng Quy Nhơn.

Theo hồ sơ vụ án, Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp của Cảng Quy Nhơn (mã ngành 5222) thể hiện rõ: “Hoạt động dịch vụ hỗ trợ cảng; dịch vụ đưa đón tàu ra vào cảng, hỗ trợ, lai dắt tàu biển”. Cảng Quy Nhơn cũng trực tiếp ký hợp đồng cung cấp dịch vụ lai dắt với các hãng tàu, đại lý hàng hải theo đúng quy định của Bộ luật Hàng hải Việt Nam năm 2005 và năm 2015, đồng thời thu giá dịch vụ theo khung giá tại Quyết định số 3863/QĐ-BGTVT của Bộ Giao thông Vận tải.

Thế nhưng, bản án sơ thẩm lại cho rằng Cảng Quy Nhơn “không có ngành nghề kinh doanh dịch vụ lai dắt”, từ đó suy luận Công ty Cửu Long mới là đơn vị đủ điều kiện thu phí theo Quyết định 3863. Theo Viện Kiểm sát, đây là nhận định trái ngược hoàn toàn với tài liệu có trong hồ sơ, thiếu khách quan và dẫn đến việc áp dụng sai pháp luật.

Kháng nghị chỉ rõ, sai lầm lớn nhất của Hội đồng xét xử sơ thẩm là đánh đồng quan hệ thuê tàu lai với quan hệ cung cấp dịch vụ lai dắt tàu biển.

Theo Hợp đồng 274 và các phụ lục, Cảng Quy Nhơn chỉ thuê phương tiện (tàu lai) của Công ty Cửu Long để phục vụ hoạt động cung cấp dịch vụ lai dắt cho khách hàng của Cảng. Cảng Quy Nhơn mới là bên trực tiếp ký hợp đồng dịch vụ với các hãng tàu, đại lý hàng hải và chịu trách nhiệm pháp lý đối với dịch vụ này.

Từ ngày 1/7/2017 đến ngày 5/12/2018, Cảng Quy Nhơn đã thu của khách hàng tổng cộng 76.318.155.736 đồng theo đúng khung giá tại Quyết định 3863, tương ứng với 2.226 lượt lai dắt. Trên cơ sở hợp đồng đã ký, Cảng Quy Nhơn đã thanh toán cho Công ty Cửu Long 51.879.851.800 đồng, hai bên đã đối chiếu, xác nhận và xuất hóa đơn GTGT đầy đủ. Số tiền 24.438.303.936 đồng còn lại là doanh thu hợp pháp của Cảng Quy Nhơn, đã được hạch toán, kiểm toán và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước.

Tuy nhiên, bản án sơ thẩm lại buộc Cảng Quy Nhơn phải thanh toán toàn bộ khoản tiền này cho Công ty Cửu Long, với lập luận Công ty Cửu Long được hưởng giá dịch vụ theo Quyết định 3863. Theo Viện Kiểm sát, đây là hệ quả trực tiếp của việc áp dụng sai đối tượng hưởng giá dịch vụ, gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp Nhà nước.

Một điểm phản biện khác được Viện Kiểm sát nhấn mạnh là: Mặc dù Quyết định 3863 có hiệu lực từ ngày 1/7/2017, nhưng giữa Cảng Quy Nhơn và Công ty Cửu Long chưa từng ký phụ lục hợp đồng điều chỉnh đơn giá thuê tàu lai theo Quyết định này.

Việc Công ty Cửu Long có văn bản đề nghị ký phụ lục điều chỉnh giá không đồng nghĩa với việc hai bên đã đạt được thỏa thuận mới. Do đó, việc Tòa án mặc nhiên coi Công ty Cửu Long được hưởng giá theo Quyết định 3863 là phiến diện, không dựa trên thỏa thuận hợp đồng thực tế.

Viện Kiểm sát cũng bác bỏ quan điểm cho rằng Cảng Quy Nhơn vi phạm hợp đồng, gây thiệt hại cho Công ty Cửu Long. Thực tế, Công ty Cửu Long đã ban hành Văn bản số 72/CV-CL ngày 4/12/2018, đơn phương thông báo chấm dứt Hợp đồng 274 từ ngày 5/12/2018. Ngày 6/12/2018, Công ty Cửu Long không tiếp tục thực hiện việc lai dắt, gây gián đoạn nghiêm trọng hoạt động khai thác cảng.

Trong bối cảnh đó, để đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải và thông suất hàng hóa, Cảng Quy Nhơn buộc phải áp dụng giải pháp tình thế, chấp nhận cho Công ty Cửu Long hưởng 100% cước phí đối với 21 lượt lai dắt trong giai đoạn ngắn. Toàn bộ số tiền này sau đó đã được thanh toán đầy đủ, xuất hóa đơn đúng quy định.

Theo Viện Kiểm sát, đây không phải là sự thừa nhận tiếp tục thực hiện Hợp đồng 274, càng không phải là căn cứ để buộc Cảng Quy Nhơn bồi thường thiệt hại cho các năm 2019–2020 hoặc tiếp tục thực hiện hợp đồng đã chấm dứt. Điều đặc biệt được Viện Kiểm sát nhấn mạnh là hệ quả của bản án sơ thẩm không chỉ dừng ở tranh chấp giữa hai doanh nghiệp, mà còn trực tiếp gây thiệt hại cho Nhà nước.

Cảng Quy Nhơn là doanh nghiệp có 75% vốn Nhà nước. Việc buộc doanh nghiệp này thanh toán hàng chục tỷ đồng không có căn cứ pháp luật đồng nghĩa với nguy cơ thất thoát nghiêm trọng tài sản công, đi ngược lại nguyên tắc bảo toàn vốn Nhà nước trong doanh nghiệp.

Từ những phân tích trên, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Gia Lai đã quyết định kháng nghị toàn bộ Bản án sơ thẩm số 04/2025/KDTM-ST và đề nghị Tòa Phúc thẩm TAND tối cao tại Đà Nẵng xét xử theo hướng không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Công ty TNHH Vận tải biển Cửu Long.

Ngày mai 25/12, vụ án sẽ được Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Đà Nẵng tiếp tục đưa ra xét xử phúc thẩm lần thứ 3. Dư luận cùng doanh nghiệp mong muốn, kỳ vọng phiên xét xử tới đây sẽ làm rõ ranh giới giữa quyền kinh doanh hợp pháp của doanh nghiệp Nhà nước và việc áp dụng pháp luật trong các tranh chấp kinh doanh – thương mại có yếu tố tài sản công.