CÔNG NGHIỆP VǍN HÓA VÀ BÀI HỌC TỪ NƯỚC ANH
Đăng lúc: 2025-03-01 15:00:00
|
Bởi: admin
|
Lượt xem: 175
|
Chuyên mục: Phát triển
Tôi có cái tật hay liên tưởng. Đi đến đâu, thấy có điều gì thì thường hay nghĩ ngay đến quê nhà. Nhưng liên tưởng mà có người không hiểu ý mình thì không khéo lại biến thành dở hơi. Tôi nhớ, hồi đó năm 1998 khi lần đầu tiên đi sang Hồng Kông, nhìn thấy sự hiện đại đến choáng ngợp của sân bay ở đây, sau hai tháng ở đó, về nước trong một lần nói chuyện với các bạn đoàn viên trẻ tôi đã liên tưởng - nhìn từ trên cao thì sân bay của mình cũng giống như “những ngọn đèn dầu” dưới quê so với ánh sáng như thành phố của sân bay của nhà “người ta” nên các bạn trẻ phải cố gắng phấn đấu để cho đất nước mình phát triển như nước bạn - thế là có bạn trẻ phản ứng là sao tôi “sính ngoại” (sau này hỏi lại mới biết lúc đó bạn ấy chưa đi nước ngoài lần nào). Tôi may mắn được vùng đất Sài Gòn - TP.HCM nuôi dưỡng, rồi lại được đi đây đi đó nhiều lần và lần nào đi cũng hay… liên tưởng. Tôi muốn “nhìn người so ta” để mà còn phấn đấu phát triển cho kịp với thế giới bên ngoài chứ không “so sánh hơn thua” để rồi tự mãn, lãng phí cơ hội. Và lần này là câu chuyện về công nghiệp văn hoá mà xuất phát chỉ từ một chữ “Harry Potter”.
Ai cũng biết Series phim “Harry Potter” nổi tiếng được chuyển thể từ tác phẩm cùng tên của nữ nhà văn Anh, J.K.Rowling. Ở đây tôi không nói về việc để trở thành tác phẩm nổi tiếng trên thế giới được dịch thành 84 thứ tiếng trên thế giới thì Harry Potter đã từng bị nhiều nhà xuất bản từ chối, nhà văn được khuyên đổi nghề, hay là chuyện tác giả đã trở thành một trong 10 tỷ phú giàu có nhất của nước Anh với chiếc du thuyền sang trọng lên đến 29 triệu USD mà tôi xin được nói về cảm nghĩ của mình khi đến thăm một địa danh trong phim đó là “Hẻm xéo”.
Có thể thấy, sau khi phim “Harry Potter” đã trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới thì nhiều tour du lịch đã tổ chức ăn theo những địa danh nổi tiếng khi du khách đến nước Anh. Những địa danh xuất hiện trong phim giờ đây đã trở thành những địa điểm du lịch “không thể bỏ qua” của du khách trong nước Anh và quốc tế. Thậm chí có tour du lịch được đặt lịch trình theo tên Harry Potter, tức là đến tham quan những địa điểm nổi tiếng mà bộ phim đã chọn làm bối cảnh, được trải nghiệm những gì đã diễn ra tương tự như trong phim. Cùng với Nhà ga chín-ba-phần tư (Nhà ga King\’s Cross ở Luân Đôn), lâu đài Alnwick… thì “Hẻm xéo” trong phim, nơi những cô cậu học trò trong phim thường gặp nhau mỗi khi đi học cũng là một địa điểm thú vị dành cho khách tham quan.
Địa điểm “Hẻm xéo” trong bộ phim được quay tại một con đường xưa nhất, tại ngôi làng cổ thuộc thành phố York, đây cũng là thành phố cổ xưa nhất của nước Anh. York cũng là thành phố là khởi nguồn của tên gọi New York tại Mỹ (Đây cũng là thành phố cung cấp giống heo York nổi tiếng cho Việt Nam thời còn bao cấp).
Trước khi đến được “Hẻm xéo”, khách tham quan phải bộ hành qua những con đường nhỏ tại khu phố, những con đường nay vẫn còn giữ nguyên những viên đá cuội mà người ta đã làm đường từ khi mới hình thành. Những căn nhà xiêu vẹo được xây dựng từ xa xưa nay bị biến dạng theo thời gian, những khung cửa sổ, những cột kèo ngiêng ngả theo thời gian nhưng người ta không đập phá đi mà chỉ tìm cách giữ lại bảo tồn những gì còn xưa cũ, nhờ đó mà hẻm đã được chọn làm bối cảnh cho bộ phim.
Những người làm du lịch đã tạo nên những “huyền thoại” cho địa phương bằng cách phát triển những câu chuyên “rùng rợn” đã có từ thời trung cổ. Du khách đi qua những con đường thỉnh thoảng giật mình bởi những “tiếng khóc than, tiếng dây xích, tiếng la” từ những ngôi nhà ven đường, người ta gọi đó là những ngôi nhà “ma ám”. Nhưng thật ra đó là những tiếng động do con người hiện đại tạo nên từ những câu chuyện truyền miệng từ xa xưa về những người nô lệ bị tra tấn cho đến chết, hay chuyện những người chết oan trong ngôi bị nhà cháy và những linh hồn đó giờ đây đang than khóc… để thu hút du khách.
Hẻm xéo nằm trên con đường ngắn khoảng 1km nhưng có rất nhiều hoạt động để thu hút khách du lịch. Nhiều cửa hàng, cửa tiệm bày bán các đồ lưu niệm liên quan đến phim “Harry Potter”, thành phố York và của nước Anh. Đầu đường có tiệm bán đồ lưu niệm của ban nhạc The Beatles nổi tiếng của nước Anh với nhiều nhạc cụ, trang phục, hình ảnh, đồ lưu niệm liên quan đến band nhạc này. Đáng chú ý, đoạn giữa của Hẻm xéo còn có ngôi nhà được cho là có rất nhiều ma, khán giả phải xếp hàng thật lâu mới có được vé tham gia tour “săn ma” để trải nghiệm cảm giác rùng rợn giống như những gì trong phim hay như những câu chuyện ly kỳ ngoài đời người ta truyền lại. Khách hàng không cần trả tiền mua vé mà khi vào trải nghiệm thì phải mua đồ lưu niệm, mỗi món đồ có nhiều giá từ 19 bảng Anh trở lên. Trên con đường chúng tôi còn thấy các cửa hàng có những nhân viên mặc trang phục thời cổ đại để mời gọi du khách đến cửa hàng của mình. Một khu chợ cũ vẫn còn hoạt động để bán các loại túi xách, hàng may mặc, đồ lưu niệm phục vụ du khách, muốn vào khu chợ du khách phải đi qua những con hẻm nhỏ mà nếu không chú ý du khách có thể lướt qua khu chợ này.
Khi đến nhà ga King\’s Cross ở Luân Đôn, đây là nơi đầu tiên để tác giả tìm được cảm hứng để viết nên Harry Potter cũng đã được chọn làm một trong những bối cảnh chính của phim. Ngày nay, dù lượng khách đi tàu rất đông, bên ngoài nhìn dòng người luôn vội vã, hối hả, đông đúc tưởng như nghẹt thở nhưng bên trong ga, ngay tại vị trí được chọn làm bối cảnh ghi hình cảnh chiếc xe đẩy hành lý xuyên qua tường thì có rất đông những du khách vui vẻ xếp hàng rồng rắn đứng chờ để được… chụp ảnh với chiếc xe (chỉ ló ra một nửa) và cây đũa thần. Du khách muốn chụp ảnh sẽ được hai nhân viên phục vụ rất nhịp nhàng, một người choàng khăn, đưa đũa thần, tạo dáng cho du khách, người còn lại chụp ảnh. Du khách phải trả tiền cho dịch vụ chụp hình này. Bên cạnh đó là một cửa hàng bày bán tất tần tật những gì xuất hiện trong bộ phim, rất đông du khách tranh thử trang phục, mua hàng, dù được tính bằng đồng bảng Anh nhưng du khách ai ai cũng vui vẻ trả tiền bởi được mua hàng chính gốc, tại địa điểm gốc khỏi lo lắng khi phải mua trúng hàng “fake”. Có gia đình khi chuyển thành giá trị Việt Nam đồng thì những túi hàng mà họ mua khi rời cửa hàng lên đến hàng chục triệu đồng.
Thành công đến từ ngành du lịch chính là kết quả của một sự vận hành linh hoạt, đồng bộ, nhất quán của cả hệ thống. Để ngành văn hoá nghệ thuật tạo ra được một sản phẩm nghệ thuật “Harry Potter” thì các địa phương, đơn vị quản lý phải tạo điều kiện để cho bộ phim được chọn bối cảnh. Nên nhớ ga tàu King\’s Cross là nơi có lưu lượng khách rất đông nên việc tạo điều kiện để đoàn phim thực hiện các cảnh quay là rất khó khăn, nếu ngành giao thông ngại khó thì có lẽ phim sẽ không được ghi hình tại đây. Ngành du lịch thiết kế tour “ăn theo” những gì mà điện ảnh đã tạo ra dấu ấn. Ngành may mặc, thủ công mỹ nghệ và các ngành khác thì tạo ra những sản phẩm lưu niệm, những bộ trang phục để bày bán cũng như những dịch vụ đi kèm. Có thể nói nếu chỉ một ngành điện ảnh, hay du lịch hoạt động đơn lẻ thì cũng không thể nào tạo nên được những sản phẩm du lịch thu hút du khách như vậy.
Chợt nhớ, có lần tôi thực hiện chương trình lễ hội du lịch cho một địa phương ở miền Tây, một lãnh đạo ngành văn hoá tâm sự rằng các lễ hội du lịch nơi khác thì không cho lãnh đạo ngành văn hoá đi xem mà chỉ chọn lãnh đạo ngành du lịch đi xem để học hỏi, trong khi đó du lịch muốn có khách, có tour thì phải dựa vào những sự kiện do ngành văn hoá thực hiện, hoặc muốn cho du khách trải nghiệm sản phẩm OCOP thì liên quan đến ngành nông nghiệp phát triển nông thôn, đó là chưa kể đến các làng nghề truyền thống thì liên quan đến những đơn vị và dịch vụ khác.
Thế nên, muốn thực hiện thành công công nghiệp văn hoá thì phải cần có một nhạc trưởng với “cây đũa thần” để có thể điều hành một cách đồng bộ, thống nhất.
Có thể thấy, sau khi phim “Harry Potter” đã trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới thì nhiều tour du lịch đã tổ chức ăn theo những địa danh nổi tiếng khi du khách đến nước Anh. Những địa danh xuất hiện trong phim giờ đây đã trở thành những địa điểm du lịch “không thể bỏ qua” của du khách trong nước Anh và quốc tế. Thậm chí có tour du lịch được đặt lịch trình theo tên Harry Potter, tức là đến tham quan những địa điểm nổi tiếng mà bộ phim đã chọn làm bối cảnh, được trải nghiệm những gì đã diễn ra tương tự như trong phim. Cùng với Nhà ga chín-ba-phần tư (Nhà ga King\’s Cross ở Luân Đôn), lâu đài Alnwick… thì “Hẻm xéo” trong phim, nơi những cô cậu học trò trong phim thường gặp nhau mỗi khi đi học cũng là một địa điểm thú vị dành cho khách tham quan.
Địa điểm “Hẻm xéo” trong bộ phim được quay tại một con đường xưa nhất, tại ngôi làng cổ thuộc thành phố York, đây cũng là thành phố cổ xưa nhất của nước Anh. York cũng là thành phố là khởi nguồn của tên gọi New York tại Mỹ (Đây cũng là thành phố cung cấp giống heo York nổi tiếng cho Việt Nam thời còn bao cấp).
Trước khi đến được “Hẻm xéo”, khách tham quan phải bộ hành qua những con đường nhỏ tại khu phố, những con đường nay vẫn còn giữ nguyên những viên đá cuội mà người ta đã làm đường từ khi mới hình thành. Những căn nhà xiêu vẹo được xây dựng từ xa xưa nay bị biến dạng theo thời gian, những khung cửa sổ, những cột kèo ngiêng ngả theo thời gian nhưng người ta không đập phá đi mà chỉ tìm cách giữ lại bảo tồn những gì còn xưa cũ, nhờ đó mà hẻm đã được chọn làm bối cảnh cho bộ phim.
Những người làm du lịch đã tạo nên những “huyền thoại” cho địa phương bằng cách phát triển những câu chuyên “rùng rợn” đã có từ thời trung cổ. Du khách đi qua những con đường thỉnh thoảng giật mình bởi những “tiếng khóc than, tiếng dây xích, tiếng la” từ những ngôi nhà ven đường, người ta gọi đó là những ngôi nhà “ma ám”. Nhưng thật ra đó là những tiếng động do con người hiện đại tạo nên từ những câu chuyện truyền miệng từ xa xưa về những người nô lệ bị tra tấn cho đến chết, hay chuyện những người chết oan trong ngôi bị nhà cháy và những linh hồn đó giờ đây đang than khóc… để thu hút du khách.
Hẻm xéo nằm trên con đường ngắn khoảng 1km nhưng có rất nhiều hoạt động để thu hút khách du lịch. Nhiều cửa hàng, cửa tiệm bày bán các đồ lưu niệm liên quan đến phim “Harry Potter”, thành phố York và của nước Anh. Đầu đường có tiệm bán đồ lưu niệm của ban nhạc The Beatles nổi tiếng của nước Anh với nhiều nhạc cụ, trang phục, hình ảnh, đồ lưu niệm liên quan đến band nhạc này. Đáng chú ý, đoạn giữa của Hẻm xéo còn có ngôi nhà được cho là có rất nhiều ma, khán giả phải xếp hàng thật lâu mới có được vé tham gia tour “săn ma” để trải nghiệm cảm giác rùng rợn giống như những gì trong phim hay như những câu chuyện ly kỳ ngoài đời người ta truyền lại. Khách hàng không cần trả tiền mua vé mà khi vào trải nghiệm thì phải mua đồ lưu niệm, mỗi món đồ có nhiều giá từ 19 bảng Anh trở lên. Trên con đường chúng tôi còn thấy các cửa hàng có những nhân viên mặc trang phục thời cổ đại để mời gọi du khách đến cửa hàng của mình. Một khu chợ cũ vẫn còn hoạt động để bán các loại túi xách, hàng may mặc, đồ lưu niệm phục vụ du khách, muốn vào khu chợ du khách phải đi qua những con hẻm nhỏ mà nếu không chú ý du khách có thể lướt qua khu chợ này.
Khi đến nhà ga King\’s Cross ở Luân Đôn, đây là nơi đầu tiên để tác giả tìm được cảm hứng để viết nên Harry Potter cũng đã được chọn làm một trong những bối cảnh chính của phim. Ngày nay, dù lượng khách đi tàu rất đông, bên ngoài nhìn dòng người luôn vội vã, hối hả, đông đúc tưởng như nghẹt thở nhưng bên trong ga, ngay tại vị trí được chọn làm bối cảnh ghi hình cảnh chiếc xe đẩy hành lý xuyên qua tường thì có rất đông những du khách vui vẻ xếp hàng rồng rắn đứng chờ để được… chụp ảnh với chiếc xe (chỉ ló ra một nửa) và cây đũa thần. Du khách muốn chụp ảnh sẽ được hai nhân viên phục vụ rất nhịp nhàng, một người choàng khăn, đưa đũa thần, tạo dáng cho du khách, người còn lại chụp ảnh. Du khách phải trả tiền cho dịch vụ chụp hình này. Bên cạnh đó là một cửa hàng bày bán tất tần tật những gì xuất hiện trong bộ phim, rất đông du khách tranh thử trang phục, mua hàng, dù được tính bằng đồng bảng Anh nhưng du khách ai ai cũng vui vẻ trả tiền bởi được mua hàng chính gốc, tại địa điểm gốc khỏi lo lắng khi phải mua trúng hàng “fake”. Có gia đình khi chuyển thành giá trị Việt Nam đồng thì những túi hàng mà họ mua khi rời cửa hàng lên đến hàng chục triệu đồng.
Thành công đến từ ngành du lịch chính là kết quả của một sự vận hành linh hoạt, đồng bộ, nhất quán của cả hệ thống. Để ngành văn hoá nghệ thuật tạo ra được một sản phẩm nghệ thuật “Harry Potter” thì các địa phương, đơn vị quản lý phải tạo điều kiện để cho bộ phim được chọn bối cảnh. Nên nhớ ga tàu King\’s Cross là nơi có lưu lượng khách rất đông nên việc tạo điều kiện để đoàn phim thực hiện các cảnh quay là rất khó khăn, nếu ngành giao thông ngại khó thì có lẽ phim sẽ không được ghi hình tại đây. Ngành du lịch thiết kế tour “ăn theo” những gì mà điện ảnh đã tạo ra dấu ấn. Ngành may mặc, thủ công mỹ nghệ và các ngành khác thì tạo ra những sản phẩm lưu niệm, những bộ trang phục để bày bán cũng như những dịch vụ đi kèm. Có thể nói nếu chỉ một ngành điện ảnh, hay du lịch hoạt động đơn lẻ thì cũng không thể nào tạo nên được những sản phẩm du lịch thu hút du khách như vậy.
Chợt nhớ, có lần tôi thực hiện chương trình lễ hội du lịch cho một địa phương ở miền Tây, một lãnh đạo ngành văn hoá tâm sự rằng các lễ hội du lịch nơi khác thì không cho lãnh đạo ngành văn hoá đi xem mà chỉ chọn lãnh đạo ngành du lịch đi xem để học hỏi, trong khi đó du lịch muốn có khách, có tour thì phải dựa vào những sự kiện do ngành văn hoá thực hiện, hoặc muốn cho du khách trải nghiệm sản phẩm OCOP thì liên quan đến ngành nông nghiệp phát triển nông thôn, đó là chưa kể đến các làng nghề truyền thống thì liên quan đến những đơn vị và dịch vụ khác.
Thế nên, muốn thực hiện thành công công nghiệp văn hoá thì phải cần có một nhạc trưởng với “cây đũa thần” để có thể điều hành một cách đồng bộ, thống nhất.
Tác giả tại Nhà ga Chín-Ba-Phần Tư (Nhà ga King\’s Cross ở Luân Đôn), Một trong những bối cảnh chính trong phim Harry Potter
Tác giả tại khu vực du khách chụp hình với chiếc xe chỉ ló ra một nửa trong bối cảnh phim Harry Potter
Du khách xếp hàng chờ đến lượt được chụp hình với chiếc xe đạo cụ trong phim Harry Potter
Du khách xếp hàng để được chụp ảnh tại khu vực PlatForm Chín-ba phần tư bên cạnh là Harry Potter Shop lúc nào cũng trong tình trạng quá tải
Du khách xếp hàng mua vé tham gia tour “săn ma” tại Hẻm xéo
Nhà ga King\’s Cross
Du khách chọn mua đồ lưu niệm sau khi xem xong tour “săn ma” tại Hẻm Xéo
