Thương vụ "cắt lỗ" lịch sử và sự thoái trào của mô hình "Big Box"

Theo thông tin mới nhất, thương vụ chuyển nhượng hệ thống Nguyễn Kim từ Central Retail sang đối tác nội địa là Pico Holdings đã hoàn tất với giá trị 35 triệu USD. Con số này gây chấn động giới đầu tư khi so sánh với tổng vốn đầu tư hơn 200 triệu USD mà tập đoàn Thái Lan đã đổ vào để thâu tóm và nắm quyền kiểm soát Nguyễn Kim trong suốt 10 năm qua. Việc chấp nhận khoản lỗ 190 triệu USD cho thấy sự quyết liệt của Central Retail trong việc cơ cấu lại danh mục đầu tư kém hiệu quả.

Sự sụp đổ vị thế của Nguyễn Kim được giới chuyên môn lý giải đến từ việc đánh mất lợi thế cạnh tranh cốt lõi. Từng là "anh lớn" dẫn dắt thị trường, buộc các đối thủ như Thiên Hòa, Chợ Lớn phải dè chừng, Nguyễn Kim dần hụt hơi do duy trì định vị phân khúc cao cấp quá lâu. Việc đầu tư lớn vào mặt bằng sang trọng và trưng bày hàng cao cấp khiến giá bán tại đây luôn neo ở mức cao hơn mặt bằng chung.

Trong khi các hệ thống nhỏ lẻ linh hoạt tung ra các chương trình giảm giá quanh năm để thu hút khách, Nguyễn Kim vẫn giữ tư duy cũ, chỉ tập trung khuyến mại lớn vào dịp lễ, Tết. Một lãnh đạo doanh nghiệp phân phối điện máy nhận định: "Dù hệ thống lớn có tái cơ cấu để hạ giá bán thì với chi phí vận hành khổng lồ, họ khó lòng cạnh tranh về giá với các đối thủ nhỏ hơn, chưa kể áp lực từ thương mại điện tử".

Số liệu tài chính cho thấy sự đi xuống rõ rệt. Lũy kế 9 tháng đầu năm 2024, hệ thống 49 cửa hàng Nguyễn Kim chỉ ghi nhận doanh thu 3.450 tỷ đồng, giảm 17% so với cùng kỳ. Biên lợi nhuận bị bào mòn nghiêm trọng khi quy mô lớn không còn là lợi thế trong giai đoạn thị trường đòi hỏi tốc độ quay vòng hàng tồn kho nhanh và chi phí vận hành tối thiểu.

Pico Holdings và bài toán tái cấu trúc "di sản"

Đối với bên mua là Pico Holdings, thương vụ này được đánh giá là bước đi chiến lược để thâm nhập thị trường phía Nam. Vốn có thế mạnh tại thị trường miền Bắc, việc sở hữu mạng lưới cửa hàng sẵn có của Nguyễn Kim giúp Pico tiết kiệm thời gian và chi phí phát triển hạ tầng.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng Pico không mua Nguyễn Kim để duy trì mô hình cũ mà xem đây là tài sản để tái cấu trúc. ThS Trần Anh Tùng, Trưởng ngành Quản trị Kinh doanh Đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM nhận định, nhà đầu tư mua lại hạ tầng và thương hiệu với chi phí thấp (distressed asset). Chiến lược sắp tới của Pico nhiều khả năng sẽ là sàng lọc và đóng cửa các điểm bán kém hiệu quả, tái đàm phán chi phí mặt bằng và tối ưu hóa logistics để tận dụng thương hiệu Nguyễn Kim tại các khu vực Pico chưa phủ sóng.

Hồi chuông cảnh báo cho thị trường điện máy truyền thống

Sự sa sút của Nguyễn Kim không phải là trường hợp cá biệt mà nằm trong xu hướng suy thoái chung của mô hình đại siêu thị điện máy (Big Box). Trước đó, thị trường đã chứng kiến sự biến mất của hàng loạt tên tuổi lớn. Hệ thống Đệ Nhất Phan Khang từng sở hữu 20 trung tâm nhưng phải đóng cửa hoàn toàn vào năm 2017. Chuỗi Ideas hay Thiên Hòa cũng chung số phận thu hẹp quy mô. Từ vị thế sở hữu 24 trung tâm hoành tráng, Thiên Hòa hiện chỉ còn duy trì một điểm bán tại TP.HCM với diện tích khiêm tốn.

CEO của một doanh nghiệp kinh doanh điện máy thừa nhận thị trường này đã qua giai đoạn tăng trưởng nóng và bước vào vùng bão hòa. Để tồn tại, doanh nghiệp buộc phải liên kết chặt chẽ với hãng sản xuất để có giá tốt, sản phẩm độc quyền và chính sách tài chính hỗ trợ người mua. Trong khi đó, đại diện FPT Shop và các chuyên gia thị trường đều khẳng định mô hình truyền thống đã lỗi thời trước sự tiện lợi và cạnh tranh về giá của thương mại điện tử. Khách hàng hiện nay ưu tiên trải nghiệm mua sắm đa kênh và so sánh giá trực tuyến thay vì đến các trung tâm quy mô lớn như trước đây.